نورپردازی و روشنایی مناسب اتاق های خواب در به وجود آمدن محلی برای آرامش در شب و گذراندن روزهایی پر مشغله بسیار پر اهمیت است.
در ادامه مطلب به بررسی نکات این فضا می پردازیم، با ما همراه باشید.

اتاق خواب یک مکانی برای خوابیدن، استراحت، خواندن، نوشتن، کار کردن، لباس پوشیدن و کارهای فیزیکی دیگر است.
نور مناسب برای اتاق خواب نه تنها باید روشنایی لازم برای انجام کارهای چشمی را فراهم کند بلکه از نظر کیفی نیز شرایط روحی و فیزیکی مساعدی برای انجام کارها در افراد ایجاد کند.

طراحی روشنایی اتاق های خواب کودکان و نوجوانان، اتاق خواب والدین و همینطور اتاق افراد سالخورده تفاوت‌هایی دارد.

شدت روشنایی در قسمت های مختلف خانه

اتاق خواب اصلی(یا والدین):
این اتاق بیشتر به آرامش و استراحت اختصاص دارد، از این رو پیشنهاد می شود که نور محیطی آن با نور پردازی غیر مستقیم یا استفاده از نور پخش چراغ های دیواری یا آباژورها تامین شود و از کاربرد نور مستقیم سقفی خودداری شود.

باید در نظر داشت که این اتاق را اغلب دو نفر (زن و شوهر) استفاده می کنند، بنابراین باید نور ملایمی برای آن در نظر گرفت تا هنگام استراحت یکی، دیگری بتواند بدون ایجاد مزاحمت به راحتی در اتاق رفت و آمد کند.
از طرف دیگر اگر نیمه‌ شب فردی بخواهد به سرویس بهداشتی یا آشپزخانه برود با روشنایی زیاد که خواب آلودگی او را از بین ببرد مواجه نمی شود.

بهتر است منابع نوری که این روشنایی را فراهم می‌کنند با ساختار معماری یا مبلمان موجود در اتاق ادغام شده باشند، برای مثال چراغ های توکار دیواری که نور را روی زمین پخش می کنند یا چراغ های دفنی نشانگر با توجه به آنکه در ایران افراد زیادی مبلمان خود را به نجارها سفارش می‌دهند، می‌توان منابع نوری کوچک مانند انواع ال ای دی را داخل آنها تعبیه کرد.

کمدهای لباس:
برای اینکه بتوان به راحتی لباس های داخل کمد و رنگ آنها را تشخیص داد باید داخل یا مقابل درب آنها نورهایی تعبیه کرد.
نورهای داخل کمد ها باید دارای حسگر باشند تا در زمان باز شدن درب کمد ها اتوماتیک روشن شوند.
در صورت وجود سقف کاذب در جلوی کمد ها می‌توان از چراغ های توکار سقفی استفاده کرد که باید نور را به سمت داخل کمد هدایت کنند. به همین دلیل بهتر است از نوع دیوار تاب باشند.
در غیر این صورت بهتر است از چراغ های توکار معمولی قابل تنظیم استفاده شود تا بتوان جهت نور را به سمت داخل کمدها متمایل کرد. برای تشخیص بهتر رنگ لباس ها باید از منابع نوری با نوع سفید و نمود رنگ بالا استفاده شود.

آینه ها:
آینه های اتاق خواب یا اتاق مخصوص تعویض لباس معمولا ابعاد بزرگی (ارتفاعی نزدیک ۲ متر) دارند تا شخص بتواند کاملا خود را در آینه بر انداز کند.
نور باید به فرد جلوی آینه بتابد نه به آینه.

بهترین روش نورپردازی برای فضای جلوی آینه ها نوری است که به صورت متقارن از دو طرف آینه به شخص بتابد و سر تا پای او را یکنواخت روشن کند چون نور این چراغ ها مستقیما به سمت شخص می تابد نباید تابش خیره کننده داشته باشند و بهتر است در میدان دید ناظر (مخروطی با زاویه ۶۰ درجه که راس آن مطابق چشم ناظر است) قرار نگیرند.

پیشنهاد می‌شود برای ایجاد نور یکنواخت از سیستم‌های خطی مانند لامپ فلورسنت یا پروفیل ال ای دی یا ترکیب چند لامپ رشته ای استفاده کرد.

شدت روشنایی روی صفحه عمودی مقابل آینه باید بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ لوکس باشد همچنین نمود رنگ منابع نوری استفاده شده باید حداقل برابر ۹۰ باشد تشخیص رنگ لباس ها به راحتی انجام گیرد.

مطالعه در تخت:
وظیفه اصلی چراغ های که دو طرف تخت یا روی پاتختی ها قرار می‌گیرند تامین روشنایی مناسب برای خواندن کتاب است.
منبع نور باید در کنار و کمی بالاتر از سر فرد قرار گیرد.
کتاب معمولاً در فاصله حدود ۵۰ تا ۶۰ سانتی متر از سر تخت یا دیوار پشت شخص به آن تکیه می دهد قرار می گیرد.
بهتر است به جای آباژورها که نور پخش در فضا منتشر می‌کنند از چراغ های رومیزی یا دیواری که دارای نور جهت دار هستند استفاده کرد تا نور روی صفحه کتاب متمرکز شود و برای دیگری ایجاد مزاحمت نکند.
شدت روشنایی روی صفحات کتاب باید حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ لوکس باشد.

نور لازم برای مطالعه در تخت
بهتر است این نور توسط نور متمرکز قابل تنظیم تامین شود.

اتاق کودکان و جوانان:
تامین روشنایی لازم برای بازی و مطالعه، هدف اصلی نورپردازی در این اتاق ها است.
کودکان از هر گوشه اتاق برای بازی کردن استفاده می‌کنند بنابراین روشنایی باید به صورت کاملا یکنواخت در کل فضای اتاق پخش شود.
حداقل شدت روشنایی روی کف زمین ۱۰۰ لوکس است که می‌تواند با نور مستقیم یا غیرمستقیم تأمین شود.

چراغ ها نباید در ارتفاعی نصب شوند که کودکان به آن دسترسی داشته باشند.
در نظر گرفتن یک منبع نوری که در طول شب و هنگام خواب کودک روشنایی کمی در اتاق ایجاد کند مفید خواهد بود.
بهتر است نور آن قابل تنظیم و درخشندگی آن کم باشد.
منابع نوری که کل یا قسمتی از آنها در معرض دید فرد قرار دارد نباید بالای تخت کودکان قرار گیرند تا از تابش خیره کننده و اختلال در بینایی کودکان پرهیز شود.

مطالعه:
یکی از مهم ترین کارهای چشمی جوانان مطالعه درس هایشان است. حداقل شدت روشنایی روی میز تحریر ۲٠٠ و متوسط شدت روشنایی ۳٠٠ لوکس توصیه شده است. توجه داشته باشید که هنگام مطالعه، شدت روشنایی متوسط در اتاق نباید کمتر از ۸٠ لوکس باشد تا از یکنواخت نبودن روشنایی در فضا اجتناب شود. یکی از روش های رایج برای تامین روشنایی میزهای تحریر استفاده از چراغ های رومیزی است. این چراغ ها باید مطابق تصویر زیر در کنار محل نوشتن قرار گیرند تا سایه دست روی کاغذ نیفتد. بهتر است جهت نور این چراغ ها قابل تنظیم باشد

ابعاد آن قسمت از میز تحریر که باید شدت روشنایی برابر ۵٠٠_۲٠٠ لوکس باشد برابر است با:
B = ۳۲۰A mm = ۴۰۰ m

محل قرارگیری چراغ مطالعه روی میز تحریر و جهت تابش آن نسبت به فردی که پشت میز نشسته برای جلوگیری از خیرگی مستقیم و غیرمستقیم اهمیت زیادی دارند.
جهت تابش باید زاویه ای حدود ۵۰ درجه نسبت به محور عمودی و افقی داشته باشد تا ایجاد مزاحمت نکند.

برگرفته از کتاب اصول و روش های طراحی نورپردازی